روان پریشی حالتی است که فرد واقعیت را به شیوه‌ای کاملاً متفاوت از دیگران دریافت و یا تفسیر می‌نماید در برخی مواقع ممکن است اطرافیان بیمار گمان کنند که فرد ارتباط خود را با واقعیت به طور کامل از دست داده است. مهم ترین علائمی که همراه با روان پریشی ممکن است ظاهر شود توهم، هذیان و صحبت کردن نامنظم می‌باشد. شدت بیماری در افراد مختلف، متفاوت می‌باشد، ممکن است فرد در طی زندگی خود فقط یک بار این حالت را تجربه نماید یا اینکه در دوره‌هایی از زندگی به آن مبتلا شود و در برخی موارد در اغلب سالهای زندگی با این بیماری درگیر باشد.
علائم روان پریشی
علائم و تجربیات افراد بسیار متفاوت می‌باشد، برخی از افراد در طی روان پریشی می‌توانند چهره و یا صدای فرد مورد علاقه‌ی خود را ببینند و بشنوند و این تجربه‌ها برای آنها خوشایند می‌باشد، در برخی از افراد تجربیات روان پریشی منجر می‌شود که ذهن آنها خلاق‌تر از گذشته باشد. اما در بیشتر مواقع روان پریشی منجر به بروز علائم و تجربیات سخت می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:
- مختل شدن روند عادی زندگی
- احساس خستگی شدید
- سرگیجه
- اضطراب، ترس و سردرگمی
- احساس تهدید از اطرافیان
- عدم اعتماد به افراد یا سازمان‌ها (به عنوان مثال ممکن است فرد بیمار فکر کند که دولت ممکن است به دنبال آسیب رساندن به او و یا افراد خانواده‌ی او باشد)
- احساس شرم به دلیل ناتوانایی در انجام کارهای روزمره
- پرخاشگری به دلیل عدم درک اطرافیان
- توهم (شنیدن صدا، دیدن افراد یا اشیایی که وجود ندارند همچنین احساس بوهایی که دیگران حس نمی‌کنند و چشیدن طعم‌هایی که وجود ندارند)
- مشکل در تمرکز، حافظه و تصمیم گیری
افراد روان پریش ممکن است تجربیاتی داشته باشند که برای آنها بسیار واقعی باشد، عدم درک اطرافیان از این واقعیات منجر به احساس ناامیدی و تنهایی در بیمار خواهد شد.
بیماری‌هایی که همراه روان پریشی ممکن است مشاهده شود
روان پریشی ممکن است یک دفعه و به صورت کاملاً ناگهانی آغاز شود اما گاهی اوقات روان پریشی همراه با سایر اختلالات روانی و در دراز مدت به وجود می‌آید، برخی از این اختلالات عبارتند از:
- افسردگی
- جنون
- اختلال دو قطبی
- اختلال اسکیزو افکتیو
- اختلال پارانوئید و یا اسکیزوتایپی
- روان پریشی پس از زایمان
- اختلال هذیانی
روان پریشی همچنین می‌تواند همراه با بیماری‌های جسمانی مانند تومور مغزی به وجود بیاید.
دلایل روان پریشی
علت روان پریشی هنوز به طور کامل شناسایی نشده است، روان پریشی می‌تواند به دلیل تجربیات خارج از کنترل در گذشته روی دهد اما برخی از مهترین عواملی که در ایجاد روان پریشی شناسایی شده است عبارتند از:
- قسمتی از بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر و پارکینسون
- عارضه جانبی به دنبال ضربه مغزی
- عوارض جانبی برخی داروها
- مصرف مواد مخدر
- عارضه‌ی پس از ترک مواد مخدر و الکل
- یائسگی
- استرس یا اضطراب شدید
گاهی اوقات خستگی زیاد می‌تواند منجر به روان پریشی شود.
بر اساس تحقیقات آسیایی‌ها و نژادهای سیاه پوست بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به روان پریشی قرار دارند، نقش عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد این اختلال مورد بحث می‌باشد.
بر اساس بررسی‌ها حدود 50 درصد افرادی که در بزرگسالی به دلیل روان پریشی در بیمارستان بستری می‌شوند در کودکی مورد آزار جنسی یا جسمی قرار گرفته اند.
درمان اختلال روان پریشی
درمان روان پریشی به دلیل ماهیت پیچیده‌ی ایجاد کننده آن کمی پیچیده و شامل روش‌های مختلف درمان مانند دارو درمانی، جلسات مشاوره و حمایت خانواده می‌باشد.
دارو درمانی
داروهایی که توسط روانپزشک تجویز می‌شود باید به صورت مرتب مصرف شود، برخی از بیماران چند هفته پس از مصرف داروها و با خوب شدن علائم، مصرف داروها را قطع می‌نمایند، به یاد داشته باشید که قطع خودسرانه‌ی داروها طی 1 الی 2 سال اولیه می‌تواند منجر به عود بیماری با شدت بیشتر شود، بنابراین اگر پزشک برای شما دارو تجویز نموده است باید طبق دستورالعمل و تا زمانی که پزشک صلاح بداند داروها را مصرف نمائید.
روان درمانی
روان درمانی می‌تواند شامل گفتگو در مورد تجربیات شما باشد به عنوان مثال:
- صداها و تصاویری می‌بینید و می‌شنوید
- باورهایی که منجر به نگرانی و ناراحتی شما می‌شود
- تجربیات گذشته که منجر به آشفتگی روحی شما شده است
در طی جلسات مشاور به شما کمک می‌کند تا افکار، احساسات و اعمال خود را درک و کنترل نمائید و تاثیر رفتار خود در زندگی روزمره و ارتباط با اطرافیان را شناسایی نمائید در نتیجه می‌توانید راهی برای مقابله با تجربیات ناخوشایند خود بیابید، استرس و اضطراب را کاهش دهید و در نتیجه عملکرد خود را بهبود ببخشید.
حمایت خانواده
اطرافیان فرد روان پریش باید به صورت جداگانه با مشاور در ارتباط باشند تا بتوانند نحوه‌ی برخورد مناسب با عضوی از خانواده که دچار روان پریشی است را آموزش ببینند و در هنگام بروز حملات روان پریشی بتوانند بیمار را تحت حمایت و مراقبت قرار دهند.
در ادامه راهکارهای زیر می‌تواند در سلامت روان افراد روان پریش موثر باشد:
- رژیم غذایی سالم
- فعالیت‌های ورزشی به صورت منظم
- ترک سیگار، مواد مخدر و الکل
- بیرون رفتن از منزل و ارتباط با دوستان
- پیدا کردن شغل مناسب و شرکت در دوره‌های آموزشی
- داوطلب شدن برای انجام فعالیت‌های بشردوستانه و ….