بسیاری از مردم در مقطعی از زندگی خود گاه به صورت عمدی و گاه غیرعمدی دچار رفتارهای خودتخریبی می‌شوند. بسیاری از بیماری‌های روح و روان با رفتارهای خودتخریبی همراه هستند. افرادی که دچار رفتارهای خودتخریبی هستند معمولاً به رفتار و اعمالی فکر می‌کنند که ممکن است منجر به آسیبهای فیزیکی به خودشان شود اما اغلب رفتار خودتخریبی فراتر از آسیب فیزیکی به خود است. درک رفتار خودتخریب کننده می‌تواند به شما یا افراد نزدیک شما که درگیر این رفتار هستند کمک نماید تا در ابتدا بتوانید این رفتار را تشخیص دهید و در صورت نیاز جهت دریافت درمان‌های حمایت کننده اقدام نمائید.
بیش تر بخوانید : اختلال افسردگی
خودتخریبی چیست؟
هرگونه رفتاری که منجر به آسیب به خود فرد شود رفتار خودتخریبی می‌باشد، این رفتارها می‌توانند شامل آسیبهای عاطفی، ذهنی یا فیزیکی باشند. در برخی موارد این رفتارها کاملاً عمدی است به خصوص در مورد افرادی که دچار بیماری‌های شدید روحی هستند و در مواردی این رفتارها غیرعمدی می‌باشند که به مرور زمان می‌تواند خطرات جدی برای سلامت و زندگی فرد را در پی داشته باشند.
به طور کلی می‌توان گفت که خشونت خودمحور تقریباُ همیشه عمدی می‌باشد، برخی از نمونه‌های رفتار خودتخریبی عبارتند از:
- آسیب به بدن مانند کندن مو یا کوتاه کردن آن
- پرخوری و کم خوری عامدانه
- رفتارهای اجتماعی پرخطر مانند قمارهای سنگین
- زیاده‌روی در مصرف مواد مخدر و الکل
- رفتارهای جنسی پرخطر ناگهانی و هیجانی
برخی دیگر از رفتارهایی خودتخریبی که آسیب جسمانی به همراه ندارد اما منجر به آسیبهای ذهنی و روحی می‌شوند عبارتند از :
- عدم ارزش گذاشتن برای خود
- عدم ستایش و قدردانی از خود
- رفتارهایی که منجر به جدایی در روابط عاطفی، دوستانه یا سایر روابط شود
- تغییر دادن خود جهت راضی نگه داشتن دیگران
- پذیرش دلبستگی‌های مضر در روابط
- دلسوزی بیش از حد برای خود یا عدم ارزش گذاری به خود
- پذیرش نکات منفی در مورد خود و تلقین مواردی مانند عدم جذابیت یا داشتن هوش کافی
- ارائه رفتارهایی مانند اهمال کاری، انزوا و گوشه گیری
بیش تر بخوانید : اختلال شخصیت مرزی
عواملی که منجر به بروز رفتارهای خودتخریبی می‌شود
عوامل بسیاری می‌تواند منجر به رفتارهای خودتخریبی شود، مهم ترین عامل، بیماری‌های روانی همزمان یا بیماری‌های روانی است در گذشته است که به طور کامل تحت درمان قرار نگرفته است.
اما باید توجه داشت که رفتارهای خودتخریب کننده در تمام افراد (حتی افرادی که هیچ گونه بیماری روحی زمینه‌ای نداشته‌اند) و در تمام سنین ممکن است بروز پیدا کند.
بر اساس تحقیقات انجام شده فاکتورهایی که منجر به افزایش رفتارهای خودتخریب کننده می‌شود در برخی افراد بیشتر است، این گروه از افراد شامل:
- افرادی که به طور مداوم از الکل یا سایر مواد مخدر استفاده می‌نمایند.
- افرادی که در دوران کودکی دچار آسیب‌هایی مانند رهاشدگی یا عدم توجه بوده‌اند. (آسیب‌هایی که طی دوران کودکی به فرد وارد می‌شود به سختی قابل جبران و درمان می‌باشند)
- تجربه‌ی آزار عاطفی و فیزیکی که منجر به احساس عدم ارزش در فرد می‌شود.
- بودن در گروه‌های هم سن و سال که دارای رفتارهای خودتخریب کننده هستند یا مشاهده رفتار خودتخریبی میان یکی از اعضای خانواده.
- طرد شدگی از اجتماع و انزوا
به طور کلی می‌توان گفت رفتارهای خودتخریبی مکانیسمی طبیعی جهت مقابله با ضربات ناشی از رفتارهای تبعیض آمیز و هرگونه سو استفاده می‌باشد. تشخیص این رفتارها در برخی موارد بسیار مشکل می‌باشد به خصوص زمانی که این رفتارها جزئي از رفتار طبیعی فرد محسوب شود.
اگر حس می‌کنید که به صورت عمد یا غیر عمد به گونه‌ای رفتار می‌کنید که منجر به آسیبهای جسمی، ذهنی و عاطفی به خودتان می‌شود یا فردی در اطراف شما دچار این نوع از رفتار است باید در اولین فرصت به دنبال درمان و حمایت‌های درمانی باشید.
بیش تر بخوانید : افسردگی پس از ازدواج
درمان رفتار خودتخریبی
هر اندازه از رفتار خودتخریبی می‌تواند عاملی برای تهدید سلامت فرد باشد بنابراین ضروری است که جهت درمان و بررسی در قدم اول به یک روانشناس مراجعه شود.
روانشناس پس از ارزیابی رفتار بیمار، برنامه‌های درمانی فردی را ارائه خواهد کرد که برای هر بیمار متناسب با شرایط سلامت ذهنی و جسمی او می‌باشد.
بیشتر درمان‌ها مبتنی بر روان درمانی و رفتار درمانی و در برخی مواقع ترکیبی از این دو روش می‌باشد.
در روان درمانی عوامل ریشه‌ای که منجر به بروز این رفتار شده‌اند بررسی می‌شود و به بیماران کمک می‌شود تا بتوانند استرس‌های خود را کنترل نمایند.
رفتار درمانی با تغییر ذهنیت بیمار، تفکرات مثبت را برای بیمار جایگزین می‌نماید.
سایر روش‌های درمانی عبارتند از:
- مشاوره جهت ترک مصرف مواد مخدر یا الکل
- روش‌های ذهن آگاهی مانند مدیتیشن
- مدیریت استرس با استفاده از مهارت‌های جایگزین
- کنترل خشم
رفتارهای خوتخریبی زمانی ایجاد می‌شود که بیمار با خود و دنیای اطراف خود قطع ارتباط نماید. این رفتار غالباً به دلیل نداشتن اعتماد به نفس است و به صورت آسیبهای فیزیکی، عاطفی و ذهنی ظاهر می‌شود.
درک علل زمینه‌ای که منجر به این رفتار می‌شود بسیار مهم می‌باشد، زمانی که فرد رفتارهای خودتخریبی را شروع می‌نماید بسیار مهم است که اطرافیان این رفتار را درک کرده و جهت حمایت و ارائه خدمات درمانی به وی کمک نمایند.
دوره‌ی درمان ممکن است طولانی و سخت باشد اما با اتمام جلسات درمانی، فرد می‌تواند از یک زندگی سالم و شاد بهره مند شود.
