افسردگی در کودکان نوعی افسردگی است که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله شرایط خانه و جامعه اتفاق بیفتد. در واقع افسردگی سن مشخصی ندارد و از آنجا که با روان بیمار در ارتباط است، می‌تواند در هر سنی افراد را به خود درگیر کند و کودکان نیز از این دایره خارج نیستند.
افسردگی در کودکان چگونه اتفاق می افتد؟
هنگامی که کودک به اختلال خلقی، احساس غم و پوچی مداوم دچار می شود، علایق خود را نسبت به کارهای مورد علاقه خود از دست می دهد و دیگر رغبتی به انجام آن کار ندارد. این علائم گاها می تواند ناشی از ابتلا به افسردگی در کودکان باشد که در صورت عدم رسیدگی و درمان به موقع، می تواند تبدیل به افسردگی در نوجوانی و حتی بزرگسالی شود.
علائم افسردگی در کودکان چیست؟
افسردگی در کودکان به دو صورت اتفاق می افتد که عبارتند از :
- افسردگی پنهان
- افسردگی آشکار
معمولا کودکان به افسردگی پنهان دچار می شوند که به دلیل اینکه تشخیص داده نمی شود، درمان نیز صورت نمی گیرد. از علائم افسردگی پنهان در کودکان می توان به افت تحصیلی، لجبازی، بداخلاقی و پرخاشگی، بی قراری و .. اشاره کرد. از دیگر علائم پیش آمده است که حتی کودک از مدرسه فرار کند. این نشانه ها معمولا به دلیل سن آن ها و نزدیک بلوغ آن هاست.
از دیگر نشانه هایی که در کودکان افسرده بروز می کند، احساس غم و ناامیدی است. کودکی که به افسردگی مبتلا باشد، ممکن است آن را با خشم، گوشه گیری، اختلال در خواب، نحوه و میزان غذا خوردن، گریه کردن، خستگی و … بروز دهد.
تشخیص افسردگی در کودکان
نشانه های افسردگی در هر کودک متفاوت با کودک دیگری است. ممکن است گاهی اوقات این نشانه ها نادیده گرفته شوند. چرا که با علائم بلوغ اشتباه گرفته می شود.
در موارد زیادی، افسردگی در کودکان همچون افسردگی در بزرگسالان اتفاق می افتد. در واقع علائم و نشانه ها مشابه افسردگی در سنین بالاتر خواهد بود. نشانه های بیرونی افسردگی شامل احساس ناامیدی و تغییر خلق و خو است.
نشانه های بیرونی افسردگی در کودکان به شرح زیر است :
- پرخاشگری و کج خلقی
- احساس نا امیدی و ناراحتی مستمر
- گوشه گیری
- عدم تمرکز در انجام کارها
- گریه کردن و بی دلیل فریاد زدن
- مشکل کم خوابی و بی خوابی و یا حتی پرخوابی
- کاهش یا افزایش اشتها
- خستگی و کاهش انرژی
- کاهش و افزایش مداوم وزن
- فکر به مرگ و خودکشی
- شکم درد و سردردهای متوالی
این علائم ممکن است در تمام کودکان یکسان نباشد. درواقع نشانه‌های افسردگی کودکان در شرایط مختلف و زمان‌های گوناگون به شکل‌های متنوعی خود را نشان می‌دهند. با این‌وجود بعضی از کودکان با وجود افسردگی به شکلی معقول رفتار می‌کنند و نشانه‌های بیرونی مذکور را ندارند، اما بیشتر کودکان ضمن تجربه افسردگی تغییرات محسوسی در عملکرد تحصیلی، فعالیت‌های اجتماعی، علایق و حتی ظاهرشان ایجاد می‌شود.
اگرچه در سنین زیر ۱۲ سال موضوع خودکشی در کودکان مسئله‌ای نادر است، ولی امکان گرایش به خودکشی در این سن نیز وجود دارد. تمایل بیشتر به خودکشی در هنگامی که آنها عصبانی یا ناراحت هستند، وجود دارد. میل به اقدام به خودکشی در دخترها بیشتر دیده می‌شود، درحالی‌که پسرها تمایل بیشتری دارند که در اثر این اقدام کشته شوند. نوجوانانی که سابقه‌ی خشونت، مصرف مواد و الکل یا سوء‌استفاده‌های جنسی و فیزیکی در خانواده‌هایشان وجود داشته باشد، بیشتر درمعرض این خطر هستند و ممکن است اقدام به خودکشی کنند.
درمان افسردگی کودکان
افسردگی بیماری روحی است که خود به خود درمان نمی شود و برای درمان باید حتما از یک مشاور و روانشناس کمک گرفت. داشتن جلسات مشاوره با یک روان درمانگر ویژه کودکان می تواند تاثیر مثبتی در این امر داشته باشد. در واقع ریشه ابتلای به افسردگی با این مساله پیدا شده و حل می شود.
از مهم ترین عوامل تاثیر گذار و موثر در ابتلا به افسردگی در کودکان، خانواده و محیطی است که در آن زندگی می کند. بهترین درمان در مرحله اول مشاوره است. اما اگر پس از آن مشکل حل نشد، باید به روانپزشک مراجعه کرد تا دارو درمانی آغاز شود. البته در کنار مصرف داروها، جلسات مشاوره باید ادامه داشته باشد، با ترکیب این دو روش بهترین نتیجه ممکن حاصل می شود.
از داروهای پر کاربرد در بخش افسردگی در کودکان، پروزاک است. این دارو برای افراد بین 8 تا 18 سال توصیه می شود که طبق تحقیقات نتایج عالی را نیز به همراه داشته اند.
راه های پیشگیری از افسردگی کودکان
از مهم ترین عوامل در پیشگیری از افسردگی کودکان، تربیت درست و نجوه درست برخورد والدین با فرزندان است. در وهله اول والدین موظف هستند تا به درک تفاوت روحیه دختران و پسران شوند و واکنش اخلاقی را نسبت به هر جنسیت بدانند. برنامه ریزی برای کودکان از حس ناامیدی آن ها کاسته و رغبت آن ها به چیزهایی که دوست دارند را بیش تر می کند. تشویق آن ها به انجام کارهایی که دوست دارند سبب شکوفا شدن استعداد آن ها و عدم پیشگیری به افسردگی است.
مدیریت افسردگی در کودکان
مدیریت افسردگی در کودکان شامل موارد زیر است :
حمایت های خانواده
حمایت و اعتماد خانواده به کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. ایجاد یک محیط پشتیبان‌کننده، گفتگو با کودک و ابراز علاقه و اهمیت نسبت به او می‌تواند احساس امنیت و راحتی را در کودک تقویت کند.
مشاوره روانشناختی
مشاوره روانشناختی با یک متخصص می‌تواند به کودک کمک کند تا احساسات و افکار خود را بهبود بخشد. روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌توانند به کودک کمک کنند تا الگوهای منفی در افکار و رفتارهای خود را تغییر دهد.
- تحرک و ورزش: فعالیت بدنی و ورزش می‌تواند بهبود وضعیت روحی کودک را تسهیل کند. فعالیت‌هایی مانند بازی‌های تیمی، ورزش‌های خاص مانند یوگا یا تکنیک‌های تنفسی می‌توانند به کودک کمک کنند تا استرس را کاهش دهد و احساس خوبی را تجربه کند.
- راهنمایی در مدیریت استرس: آموزش به کودکان روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی، تکنیک‌های آرامش و تمرینات مرتبط می‌تواند به آنها کمک کند تا با احساسات منفی و استرس روبه‌رو شوند و آرامش را تجربه کنند.
- ارتباطات اجتماعی: تشویق کودک به برقراری روابط اجتماعی سالم و حضور در فعالیت‌های گروهی می‌تواند افسردگی را کاهش دهد. ایجاد فرصت‌هایی برای دیدار با همسالان، شرکت در فعالیت‌های مجتمع و عضویت در باشگاه‌ها و سازمان‌های جوانان می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس تعلق و ارتباط را تجربه کند.
- تغییرات در روند زندگی: بررسی و ایجاد تغییرات در روند زندگی روزمره کودک می‌تواند موثر باشد. بهبود ساعت خواب، تغییر در روال تغذیه، ایجاد فعالیت‌های جدید و جذاب و بهره‌گیری از تکنیک‌های مدیریت زمان می‌تواند بهباین روش‌ها از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند در مدیریت افسردگی در کودکان مفید باشند. با این حال، همیشه بهتر است با متخصصان حوزه روانشناسی یا روانپزشکی مشورت کنید تا بهترین روش‌ها و درمان‌ها برای کودک شما تعیین شود. همچنین، مهم است که در صورت وجود علائم شدید افسردگی، به طور فوری به یک متخصص مراجعه کنید.
